Η τέχνη της προπαγάνδας.

Στο παρελθόν οι άνθρωποι αλληλοεξοντώνονταν, στο πολιτισμένο κόσμο αλληλοεξαπατώνται. Ο Σοπενχάουερ σκιαγραφεί με τα λεγόμενά του εν μέρει τη σημερινή μας πραγματικότητα.
Τον κόσμο ελέγχουν αυτοί που ελέγχουν τα ΜΜΕ(Τηλεόραση,διαδίκτυο,ραδιόφωνο κ.ο.κ),τεχνικές χειραγώγησης και προπαγάνδας μέσα από τα ΜΜΕ κατευθύνουν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις.

Ο Νόαμ Τσόμσκι ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 είχε χαρακτηρίσει τις σημερινές Δυτικές κοινωνίες ώς ‘χειραγωγημένες δημοκρατίες’, θέτωντας το κρίσιμο πρόβλημα της προσπάθειας επηρεασμού της κοινής γνώμης με τεχνικές ελέγχου και προπαγάνδας. Ο όρος προπαγάνδα (propagare που σημαίνει διαδίδω στα λατινικά) αντανακλά τη πολιτική, και όχι μόνο, χρήση των ΜΜΕ με σκοπό τον επηρεασμό της κοινής γνώμης προς τις επιταγές των κυβερνώντων(Θέληση της Εξουσίας). Άμεσος στόχος είναι η θετική ανάδειξη των πολιτικών επιλογών αποκρύπτωντας συνήθως τις αρνητικές πλευρές που αυτές έχουν, και η διαμόρφωση κλίματος συναίνεσης και κοινωνικής αποδοχής των εκάστοτε αλλαγών.

Η συναίνεση της κοινής γνώμης δεν κερδίζεται, απλά κατασκευάζεται! Η διαχείριση του φόβου της μάζας(πληθυσμού), της ανασφάλειας και των επιθυμιών των πολιτών αποτελούν το στόχο για προσεκτική ενστάλαξη ‘σωστών αξιών’ στο σύνολο της κοινωνίας,των αξιών που η Εξουσία θα χρησιμοποίησει ως όχημα απόλυτης κυριαρχίας,των αξιών που εξυπηρετούν την ίδια και όχι την ηθική!
«Η μόνη ανεξάρτητη πράξη των μαζών θα είναι να εκλέγουν τον αφέντη τους και αμέσως μετά να ξαναγυρίζουν και πάλι στην κατάσταση της εξάρτησης τους» Alexis deTolqueville

Σκοπός της προπαγάνδας είναι να αλλάξει δραστικά τις απόψεις των άλλων αντί απλώς να μεταδώσει γεγονότα(πληροφορία).Η προπαγάνδα υπάρχει προκειμένου να προϊδεάσει θετικά ή αρνητικά σε σχέση με κάποια ιδεολογική θέση, αντί να παρουσιάσει την ίδια την θέση. 

Η προπαγάνδα διαφοροποιείται από την «κανονική» επικοινωνία, επειδή επιδιώκει να διαμορφώσει απόψεις με έμμεσες και συχνά δόλιες μεθόδους,ενώ στην διαλεκτική επικοινωνία μέσα από το διάλογο φτάνουμε στα συμπεράσματα,στην προπαγάνδα το συμπέρασμα ήδη είναι προκατασκευασμένο.

Η επίκληση στο συναίσθημα είναι ίσως η πιο 'φιλική' μέθοδος προπαγάνδας,εκεί στοχεύει ως συνήθως. 

Τα στερεότυπα τα αγαπημένα παιδιά της προπαγάνδας έτοιμα να την υποστηρίξουν σε κάθε ευκαιρία.

Κατά τον Ellul (1965) η προπαγάνδα αποτελεί ένα άθροισμα τεχνικών από ένα κέντρο εξουσίας προς μια ομογενοποιημένη, μέσω ψυχολογικών χειρισμών, ομάδα με σκοπό τη διασφάλιση της ενεργούς συμμετοχής ή της ανοχής ή της συναίνεσής της.

Ιδού ένα υποθετικό παράδειγμα προπαγάνδας  όπου υποτίθεται ότι αντιπαρατίθενται αντίθετες απόψεις:

-Το γεράκι λέει: «Πρέπει να παραμείνουμε στην πορεία μας»

-Το περιστέρι απαντά: «Ο πόλεμος απέβη καταστροφικός και απέτυχε».

-Τότε το γεράκι αποκρίνεται: «Στον πόλεμο τα πράγματα σπάνια πηγαίνουν ομαλά, και δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε ένα κώλυμα να μειώνει την αποφασιστικότητά μας».

-Το περιστέρι ανταπαντά: «Τα κωλύματα είναι κωλύματα και οι αποτυχίες είναι αποτυχίες».

Όπως φαίνεται από το παράδειγμα, πουθενά δεν εξετάζεται το αν ο πόλεμος είναι τελικά νόμιμος και θεμιτός. Λακωνικά, συνοπτικά και απλουστευτικά σχόλια κατακλίζουν το διάλογο τα 'περίφημα' sound bites.

Η πρόθεση στο παράδειγμα ήταν  να εναρμονίσει τους στόχους για πόλεμο (τις  επιδιώξεις αυτού που προπαγανδίζει με συμμάχους γεράκι και περιστέρι,σε δήθεν ανταγωνιστικό ρόλο...) με το ακροατή του διαλόγου,τον θεατή.

 Όταν σε έναν δημόσιο διάλογο (που αφορά ένα ζήτημα) οι 'αντίπαλοι' χρησιμοποιούν επιχειρήματα που πηγάζουν από τις ίδιες βασικές θέσεις ή προυποθέσεις,παρ΄ ότι υποτίθεται  ότι πρεσβεύουν αντίθετες απόψεις, τότε ο διάλογος εμμέσως καθιστά αυτές τις προκαταλήψεις ως αλήθειες, κοινώς αποδεκτά δεδομένα για το εν λόγω ζήτημα,ανάγωντάς τα με την βοήθεια της συνεχούς επαναλήψεως σε στερεότυπα μελλοντικά. 

Η προπαγάνδα  προσπαθεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη κάνοντας  το μήνυμά της να ακουστεί σε όσο περισσότερα 'μέρη' γίνεται και όσο 'πιο συχνά' γίνεται. Σκοπός  της  είναι (α) να ενισχύσει τις ιδέες του μέσω επανάληψης (β) να καταπνίξει-αποσιωπήσει όλες τις εναλλακτικές ιδέες.

Μετά απο χιλιάδες επαναλήψεις ενός μυνήματος εάν το ασπαστούν κάποιοι αρχικά και μετά κάποιοι άλλοι χιλιάδες κ.ο.κ κάποια στιγμή ανεξάρτητα απο το περιεχόμενο το μύνημα θα γίνει αποδεκτό!

Πολύ σημαντικό είναι για την προπαγάνδα το αρνητικό πρόσημο που θα προσδώσει στην αντίθετη άποψη προσομοιάζοντας την με κάτι άλλο π.χ. καλό ή κακό καλό=η λέξη έχει θετική πόλωση,πρόσημο ενώ το κακό=αρνητικό πρόσημο.

Το μόνο που έχει λοιπόν να κάνει η προπαγάνδα είναι να προσάπτει  αρνητικό πρόσημο στις αντίπαλες θέσεις και θετικό πρόσημο στις δικές της!Το περιεχόμενο των θέσεων δεν έχει κανένα νόημα εάν αποκτήσει θετικό πρόσημο στην συνείδηση της κοινής γνώμης,οτιδήποτε αντίθετο θα φορτιστεί αρνητικά,ασχέτως αν είναι ή όχι λογικό ή αληθές!

Πρόθεση της προπαγάνδας είναι  να εναρμονίσει τους στόχους των πολιτών-μάζας  με τις δικές της επιδιώξεις.

Η επιλεκτική διάχυση πλευρών της πληροφορίας και όχι όλη η πληροφορία,η αποσπασματική ενημέρωση είναι σημαντική στην προπαγάνδα,τα ΜΜΕ αποσπασματικά ενημερώνουν σύμφωνα με τις επιταγές που λαμβάνουν απο την Εξουσία.

Η προπαγάνδα  διαχέεται σε όλες τις εκφάνσεις τη καθημερινότητας, εκπέμπεται από πολλές πηγές, που αλληλοσυμπληρώνονται,φαντάζει ως λογικό αποκυήμα της σκέψης των πολιτών.

Τα αντίθετα επιχειρήματα παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να τα γελοιοποιηθούν, κάνοντας την κοινή γνώμη να υποθέσει πως μετέχει μιας δημοκρατικής αντιπαράθεσης στην οποία αποφασίζει λογικά!

Εκτροχιάζουν την ορθή σκέψη παρουσιάζοντας ψευδή δεδομένα ή αποσιωπώντας άλλα. Για παράδειγμα εμφανίζουν μια ιδέα, ως πολύ πιο διαδεδομένη απ’ ό,τι πραγματικά είναι, έναν υποθετικό κίνδυνο ως απειλή, οδηγούν την κοινή γνώμη σε εκβιαστικά διλήμματα του τύπου «πτώχευση ή ξεπούλημα των βασικών δικαιωμάτων»

Πρίν συνεχίσουμε ας κάνουμε ένα διάλειμμα με αποφθέγματα...

• «Ο ψυχολογικός σκοπός της τρομοκρατίας είναι η δημιουργία ενός κλίματος της αβεβαιότητας και ανησυχίας στις μάζες, το οποίο θα αυξήσει την επιρροή μας σε αυτές και θα επιτρέψει, με την κατάλληλη χειραγώγηση τους, να μας αποδεχτούν σαν λύση» ... από ένα τρομοκρατικό εγχειρίδιο του Guerin-Serac.

• «Τα πιο επικίνδυνα ψέματα είναι ελαφρώς παραποιημένες αλήθειες» - Γκεοργκ Κρ. Λίχτενπμεργκ, Γερμανός επιστήμονας.

• «Αληθινή δύναμη δεν είναι η δύναμη πάνω στα πράγματα,αλλά πάνω στους ανθρώπους.Δύναμη είναι το να κομματιάζεις το ανθρώπινο μυαλό και να το ξανασυναρμολογείς δίνοντάς του το σχήμα που επιθυμείς». - Τζορτζ Όργουελ, 1984

• Στην εποχή μας μια χώρα ανήκει σε αυτόν που ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης» Ουμπέρτο Έκο, ακαδημαϊκός και συγγραφέας.

Η προπαγάνδα γνωρίζει πολύ καλά τις ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ(CLICK ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΣΤΕ)!

Θέλεις να ενώσεις ένα λαό κατευθύνοντάς τον?δώστου έναν εχθρό κι αν δεν υπάρχει κατασκεύασε τον!

Ο Φόβος είναι ο δούρειος ίππος της Εξουσίας 
Ας δούμε τώρα έναν υποθετικό διάλογο(τεχνική) ενός προπαγανδιστή με κάποιο που δεν γνωρίζει προπαγάνδα

-Είστε ρατσιστής(απευθύνεται ο συνομιλητής στον ρατσιστή αλλά  γνώστη προπαγάνδας!)
-Αυτά τα λέτε γιατί είστε εκμεταλευτής των μεταναστών,θυμίζετε δουλέμπορα!Επειδή πληρώνετε με χαμηλά ημερομίσθια τους παράνομους μετανάστες(άκουσα 5 ευρώ για 16 ώρες εργασίας αγαπητέ μου),αληθεύει?Εγώ είμαι υπέρ της μετανάστευσης αλλά όχι της παράνομης αγαπητέ εσείς είστε δουλέμπορος!
Ούτε καν ο προπαγανδιστής απάντησε-αντέκρουσε το ερώτημα!Ρατσιστής=αρνητικό πρόσημο
Κατασκεύασε άμεσα ένα αρνητικό πρόσημο=Δουλέμπορος και το 'κόλλησε' στον αντίπαλό του!
Είναι καλύτερα να σου βγεί το μάτι παρά το όνομα!Κι άντε τρέχα μετά να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας.
Ο προπαγανδιστής δεν συμπεριφέρθηκε απολογητικά,ούτε απάντησε όχι...
Όπως καταλάβατε είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί η συντονισμένη και καλά δομημένη προπαγάνδα!

Σημείωση:

Απαγορεύεται η μερική ή ολική ανατύπωση και διάθεση του παρόντος Βιβλίου σε τρίτους χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα Ακριβού Γεώργιου.αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του,το σύνολο των αναρτήσεων που περιέχει την ετικέτα: (Βιβλίο 1) Ένας κόσμος γεμάτος Θέλω.